Jeszcze kilka lat temu przestrzeń kosmiczna była synonimem wydatków rządowych: wysokie koszty i ryzyko sprawiły, że sektor ten był ogólnie niedostępny dla prywatnych graczy. Obecnie znaczący postęp technologiczny i nowy duch przedsiębiorczości szybko kształtują nową gospodarkę kosmiczną. Również w Polsce jesteśmy świadkami pojawiania się prywatnych firm, które dostrzegają niezrównane możliwości komercyjne w eksploracji i eksploatacji kosmosu dzięki przełomowym technologiom i rewolucji danych.
Pierwsza era kosmiczna, „Kosmos 1.0”, miała swój początek w badaniach astronomicznych (a nawet astrologicznych). Następna era, „Kosmos 2.0”, nastąpiła wraz z zaangażowaniem niektórych państw, zwłaszcza mocarstw militarnych, w wyścig kosmiczny, który doprowadził do lądowania Apollo na Księżycu. Trzecia era, „Kosmos 3.0”, wraz z koncepcją Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, pokazała, że przestrzeń kosmiczna jest dostrzegana jako kolejna granica współpracy i eksploatacji. „Kosmos 4.0” natomiast reprezentuje ewolucję sektora kosmicznego w nową erę, charakteryzującą się nowymi szansami, w miarę jak przestrzeń kosmiczna ewoluuje od bycia domeną rządów kilku krajów zajmujących się lotami kosmicznymi do sytuacji, w której istnieje coraz większa liczba różnych graczy kosmicznych na całym świecie, prywatnych firm, uniwersytetów, przemysłu i obywateli.
Kosmos 4.0 jest analogiczny do Przemysłu 4.0, który uważany jest za czwartą rewolucję przemysłową rozwijającą się w produkcji i usługach. Aby sprostać wyzwaniom i aktywnie rozwijać różne aspekty przestrzeni kosmicznej 4.0, sektor kosmiczny może stać się konkurencyjny w skali światowej jedynie poprzez pełną interakcję między rządami, sektorem prywatnym, społeczeństwem i polityką. Wymaga to zrównoważonego rozwoju sektora kosmicznego ściśle powiązanego z tkanką społeczną i gospodarczą. Aby tak się stało, przestrzeń kosmiczna musi być bezpieczna, zbudowana na fundamencie doskonałości w nauce i technologii – szeroko i nieprzerwanie w czasie.
Polska, która wraz z Mikołajem Kopernikiem była kolebką pierwszej kosmicznej rewolucji, nie pozostała bierna w obserwowaniu dynamicznego rozwoju jej czwartej odsłony.
Członek Zarządu Fundacji Platformy Przemysłu Przyszłości Piotr Bober odwiedził na początku marca w Warszawie jedną z innowacyjnych firm sektora kosmicznego Creotech Instruments S.A., spółka z polskim kapitałem, której współwłaścicielem jest Agencja Rozwoju Przemysłu. Creotech jest wiodącą firmą specjalizującą się w rozwoju zaawansowanych technologii kosmicznych oraz specjalistycznej elektroniki i sprzętu do globalnych zastosowań, w tym na potrzeby komputerów kwantowych, kryptografii kwantowej czy fizyki kwantowej i laboratoriów wysokich energii. Spółka posiada własne zakłady produkcyjne elektroniki oraz zaplecze integracji małych satelitów. W swoim portfolio ma już ponad 30 projektów zrealizowanych dla sektora kosmicznego, z czego 20 misji kosmicznych odbyło się z udziałem podsystemów Creotech., w tym te zrealizowane dla Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Polski Creotech dostarcza swoje rozwiązania również do najnowocześniejszych i najbardziej zaawansowanych technologicznie instytucji badawczych świata, tj. Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN w Genewie, Instytutu Badań Ciężkich Jonów GSI czy Centrum Badawczego DESY w Niemczech. Spółka koncentruje się na budowaniu pozycji lidera wśród firm z obszaru Europy Środkowej w zakresie dostarczania innowacyjnych i niezawodnych rozwiązań dla sektora kosmicznego i sektorów pośrednich. Dąży do stałego powiększania swoich przewag konkurencyjnych poprzez wysoką jakość oferowanych produktów i rozwiązań technologicznych, a jednocześnie ich wysoką innowacyjność.
Podczas spotkania z prezesem spółki Creotech Instruments dr hab. Grzegorzem Brona, członek zarządu FPPP Piotr Bober nakreślił wizję wzmocnienia konkurencyjności polskiego ekosystemu kosmicznego. Osiągnięcie tej wizji wymaga zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron, w tym organów rządowych i regulacyjnych, firm zajmujących się produkcją kosmiczną, w tym MŚP, a także dużych firm i inwestorów w celu sprostania specyficznym wyzwaniom stawianym przez środowisko kosmiczne i uzyskania najlepszych praktyk, również w Polsce.
Polska ma długą tradycję w sektorze kosmicznym i uczestniczy w wielu międzynarodowych naukowych i technologicznych projektach. W listopadzie 2012 r. Polska stała się pełnoprawnym dwudziestym członkiem Europejskiej Agencji Kosmicznej z rocznym budżetem 5,75 mld EUR. Członkostwo to pozwala polskim firmom i naukowcom w pełni uczestniczyć w licznych europejskich programach i misjach kosmicznych. W uzupełnieniu do członkostwa w ESA, w 2014 r. powstała Polska Agencja Kosmiczna (POLSA), która wypełnia zadania rządowe w dziedzinie badań i rozwoju nowych technologii kosmicznych.
Sektor kosmiczny w Polsce to ok. 100 podmiotów zajmujących się m.in. oprogramowaniem naziemnym i stosowanym w przestrzeni kosmicznej oraz mechaniką precyzyjną, rozwiązaniami robotycznymi, optyką, optoelektroniką, obserwacją Ziemi i przestrzeni kosmicznej, awioniką, systemami orientacji na orbicie i korekcją orbity, systemami zasilania, technologiami materiałowymi oraz technologiami materiałów pędnych.
Fundacja Platforma Przemysłu Przyszłości we współpracy zarówno z agencjami państwowymi, jak i przedstawicielami polskiego przemysłu kosmicznego zamierza promować szereg rozwiązań aktywnie wspierających polski przemysł kosmiczny, poprzez wdrażanie narzędzi przemysłu 4.0 w segmentach upstream i downstream: w tym produkcja addytywna, rozszerzona i wirtualna rzeczywistość, połączone obiekty oraz wprowadzenie robotów i cobotów (robotów współpracujących, pracujących z ludźmi), przetwarzanie kognitywne i kwestie „cybernetyczne”.
Budowa spójnego ekosystemu Przemysłu Kosmicznego 4.0, który na świecie przyjął nazwę „Space Factory 4.0”, to jedno z głównych wyzwań stojących zarówno przed rządowymi agendami, jak i prywatną przedsiębiorczością dla rozwoju gospodarki kosmicznej w Polsce.
Carlo Paolicelli, FPPP
Edyta Mazerska, Creotech Instruments