Jakie znaczenie mają kompetencje przyszłości współcześnie, a jakie będą miały w perspektywie do 2030 roku? Na takie pytania odpowiadają eksperci Obserwatorium Kompetencji Przyszłości Fundacji Platforma Przemysłu Przyszłości w najnowszym raporcie „z badań empirycznych w zakresie kompetencji i zawodów przyszłości”. Opracowanie, przeznaczone głównie dla przedsiębiorców, ale również ekspertów, badaczy i akademików, zostało udostępnione bezpłatnie. Link do raportu dostępny jest w niniejszym artykule.
Badanie poświęcono identyfikacji kompetencji przyszłości niezbędnych i wykorzystywanych w przedsiębiorstwach obecnie oraz dokonano oceny stopnia ich znaczenia w przyszłości. W jego ramach respondenci zostali poproszeni o opinię odnośnie znaczenia zaproponowanych kategorii kompetencji ujętych w trzech grupach: „kognitywne”, „techniczne oraz w zakresie posługiwania się i zarządzania wiedzą i informacją” oraz „społeczne”. Badanie odnosiło się do zapotrzebowania na te zdolności w dwóch perspektywach czasowych – obecnie (tj. w 2021 r., kiedy to przeprowadzano badanie) oraz w perspektywie do 2030 roku. Jak wskazuje dr Piotr Kryjom, Zastępca Dyrektora Działu Strategii i Rozwoju przedstawione wnioski z badania mogą stanowić wartościową wskazówkę dotyczącą strategii działania w turbulentnym otoczeniu narażonym na występowania nowych ryzyk, jak również rekomendacje dotyczącą potencjalnych kierunków rozwoju rynku pracy i sektora edukacji w najbliższych latach w Polsce.
Kompetencje kognitywne – przedsiębiorcy oczekują nieszablonowego myślenia
W grupie kompetencji kognitywnych, w ocenie respondentów, za szczególnie istotne obecnie, z punktu widzenia realizacji zadań bieżących i celów rozwojowych przedsiębiorstw uznano cztery kompetencje:
- nieszablonowe myślenie i kreatywna adaptacja rozwiązań,
- umiejętności analityczne z wykorzystaniem technologii,
- umiejętność analizy i oceny ryzyka,
- odpowiedzialne podejmowania decyzji.
Respondenci przyznali, że w przedsiębiorstwach, nieszablonowe myślenie i kreatywna adaptacja rozwiązań to kompetencja niezwykle istotna – w opinii 27% ankietowanych jest ona „ekstremalnie ważna”, czyli taka, której brak w zasobach firmy uniemożliwi, realizację zadań i osiąganie celów rozwojowych. Za „bardzo ważną” oceniło ją 61% ankietowanych. Równie istotne okazały się umiejętności analityczne z wykorzystaniem technologii – 31% respondentów oceniło ją jako „ekstremalnie ważną” a 55% jako „bardzo ważną”. Z kolei 28% ankietowanych za najważniejszą, a 57% za bardzo ważną uznało umiejętności analizy i oceny ryzyka. Równie ważne dla przedsiębiorców okazały się kompetencje związane z odpowiedzialnym podejmowaniem decyzji – aż 84% badanych postrzega je za „ekstremalnie ważne” lub „bardzo ważne”.
Jak wskazują autorzy raportu, istotne znaczenie tych kompetencji jest konsekwencją dynamicznego rozwoju wiedzy i technologii oraz związanych z tym możliwości przetwarzania i pozyskiwania nowych informacji z dostępnych danych. Jednocześnie w ich opinii przekłada się to na możliwości znacznego ograniczenie ryzyka (w różnych jego wymiarach) związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Kompetencje techniczne, czyli sprawne posługiwanie się i zarządzanie informacją oraz wiedzą
Za kluczową kompetencję w grupie kompetencji technicznych oraz w zakresie posługiwania się i zarządzania wiedzą i informacją respondenci uznali obecnie umiejętność zarządzania przeciążeniem informacyjnym – dla 20% z nich jest ona „ekstremalnie ważna” a dla 51% „bardzo ważna”. W ramach tego katalogu oczekiwanych przez przedsiębiorców kompetencji istotne w badanych firmach okazały się również umiejętność programowania – 21% wskazań „ekstremalnie ważna” oraz 47% „bardzo ważna” oraz umiejętność integracji stanowisk zrobotyzowanych – 16% uznało ją za „ekstremalnie ważną”, a 50% za „bardzo ważną”.
Kompetencje społeczne
W grupie kompetencji społecznych, zdaniem badanych, największe znaczenie ma obecnie umiejętność uczenia się przez całe życie, czyli zdolność do podnoszenia kwalifikacji i dokształcania się po zakończeniu edukacji formalnej. Za „ekstremalnie ważną” uznało tę kompetencję 30% respondentów, a za „bardzo ważną” 53% badanych. Autorzy raportu podkreślają, że umiejętność uczenia się przez całe życie jest kluczową kompetencją, ponieważ stanowi ona odpowiedź na ciągłe, nieuniknione i coraz szybsze zmiany w otoczeniu. Dokonująca się implementacja nowych technologii wpływa nie tylko na realną gospodarkę, ale również na pracę, kulturę czy system wartości. W ramach kompetencji społecznych istotnymi w badanych firmach okazały się również inteligencja społeczna (12% wskazań kompetencja „ekstremalnie ważna” oraz 60% „bardzo ważna”) a także umiejętność efektywnej pracy w zespołach wirtualnych (24% uznało ją za „ekstremalnie ważną” oraz 47% za „bardzo ważą”).
Raport stanowi podsumowanie rocznej pracy zespołu ekspertów nad kompetencjami i zawodami przyszłości. Prezentując wyniki badania Obserwatorium włącza się do publicznej dyskusji na temat kompetencji przyszłości przedstawiając własną, autorską listę tych aspektów, które w perspektywie do 2030 roku będą zyskiwały na znaczeniu w sektorach związanych z cyfryzacją i przemysłem 4.0.
Pełna treść raportu: