Ostateczny kształt programu zależy m.in. od priorytetów Komisji Europejskiej – wyjaśniał Jarosław Piekarski z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, dodając, że w przypadku projektów dotyczących przemysłu aplikujący powinni mieć na uwadze poniższe wytyczne:
- Europejski Zielony Ład – uzyskanie neutralności klimatycznej do 2050 roku
- Europę na miarę ery cyfrowej – sprawiedliwą digitalizację społeczeństwa we wszystkich aspektach życia
- Gospodarkę służącą ludziom, czyli budowę atrakcyjnego środowiska inwestycyjnego, promocję wzrostu gospodarczego i tworzenie miejsc pracy.
Horyzont Europa składa się z trzech filarów: pierwszy dotyczy podniesienia jakości badań naukowych, drugi – globalnych wyzwań i konkurencyjności przemysłowej, a ostatni to innowacje.
Horyzont Europa: technologie
W II filarze, wśród tzw. klastrów tematycznych, są technologie cyfrowe, przemysł i przestrzeń kosmiczna. Jak podkreślała Małgorzata Szołucha z NCBR, jeszcze nie ma oficjalnej wersji szczegółowych tematów z tego zakresu, bo trwają robocze negocjacje, ale ze wstępnego szkicu wynika, że w obszarze danych nacisk będzie na wspólne zbiory informacji udostępniane przedsiębiorstwom i społeczeństwom, na analitykę, chmurę obliczeniową i edge computing. Jeśli chodzi o technologie wschodzące, możemy spodziewać się projektów z zakresu 6G, elektroniki, robotyki, fotoniki czy technologii kwantowych i grafenu. Natomiast dział dotyczący człowieka obejmie sztuczną inteligencję i internet – z akcentem na zaufaniu (ten aspekt porusza KE w Białej Księdze AI). Dodatkowo w dziedzinie skoncentrowanej na ludziach finansowanie ma trafiać do projektów poświęconych rozszerzonej i wirtualnej rzeczywistości, a także technologiom ułatwiającym uczenie się, szczególnie w kontekście przekwalifikowywania pracowników.
Dlaczego warto współpracować?
Podczas seminarium Małgorzata Szołucha mówiła też o korzyściach dla uczestników programu Horyzont Europa, jakie wynikają z dołączania do sieci partnerstw:
– Udział umożliwia kooperację z najlepszymi jednostkami badawczymi i firmami w Europie. Daje dostęp do infrastruktury, pozwala testować technologie, często w ramach projektu, więc można uznać, że bezkosztowo. Poza tym współpraca zapewnia podniesienie poziomu badań i rozwijanie innowacji, pozwalając wpływać na definiowanie tematów dla programów europejskich – wyliczała ekspertka.
Międzynarodowe projekty
W trakcie internetowej dyskusji przedstawiciele Politechniki Gdańskiej, Fundacji Technology Partners oraz Sieci Badawczej Łukasiewicz – Przemysłowego Instytutu Automatyki i Pomiarów opowiadali o swoim udziale w projektach współfinansowanych przez UE. W przypadku PG to np. opisywane już przez nas inicjatywy InSecTT i Beyond 5 prowadzone w ramach Horyzontu 2020. Z kolei PIAP działa w konsorcjum EIT Manufacturing, złożonym z producentów, dostawców, klientów końcowych i instytucji naukowych, a także w Europejskim Centrum Zaawansowanej Produkcji (ADMA) zajmującym się pomaganiem małym i średnim firmom w transformacji cyfrowej. Fundacja Technology Partners jest natomiast multidyscyplinarną jednostką badawczą, która skupia się na nowych materiałach i współpracy z MŚP w zakresie transferu technologii.
Dzięki przemysłowi 4.0 rośnie rynek IoT
Na spotkaniu był przedstawiciel firmy VIGO System zajmującej się fotoniką oraz sensorami. Prezes przedsiębiorstwa, Adam Piotrowski, zaznaczał, że od czasu pojawienia się trendu związanego z przemysłem 4.0 rynek internetu rzeczy wyraźnie powiększył się. Jak zauważył menadżer, przychody jego firmy wzrosły za sprawą udziału w programach unijnych, ale nie bezpośrednio dzięki dotacjom, tylko pośrednio, dzięki współpracy z zagranicznymi partnerami. Najważniejsze aplikacje VIGO dotyczą bezpieczeństwa, klimatu i wytwórczości:
– Śledzimy koleje wysokich prędkości, mierzymy temperatury kół, łożysk, hamulców, osi i wykrywamy pożary w pociągach. W zakresie ochrony środowiska monitorujemy emisje gazów przemysłowych i jakość powietrza. Wiele produktów jest wykorzystywanych w kontroli procesów przemysłowych, wykrywaniu nieszczelności gazociągów, sprawdzaniu składu mieszanki paliwa w silnikach czy podczas testowania grubości nakładanych warstw lakieru – tłumaczył Piotrowski.
Unijne Programy R&D
Programy poświęcone badaniom naukowym i innowacjom Unia Europejska prowadzi od 1984 roku. Na początku były to inicjatywy 5-letnie, od 2007 trwają po 7 lat. Ostatni, Horyzont 2020, realizowano od 2014 do 2020 roku – w tym czasie polskie firmy i ośrodki badawcze dostały 660 milionów euro (około 3 miliardów złotych), czyli o 65% więcej niż w poprzedniej edycji programu. Z 224 do 295 wzrosła liczba przedsięwzięć koordynowanych przez krajowe organizacje. Budżet H2020 wynosił 77 miliardów euro. Na przygotowywany Horyzont Europa KE planuje przeznaczyć 90 mld. Jednym z najważniejszych celów nowej inicjatywy jest walka z pandemią koronawirusa i jej skutkami gospodarczymi, dlatego w centrum programu są projekty z zakresu zdrowia i bezpieczeństwa ludzi.