Polityka klastrowa zyskuje na znaczeniu, ponieważ klastry są ważnym elementem systemów innowacji w kontekście technologii czwartej rewolucji przemysłowej – argumentował Arkadiusz Kowalski, profesor Szkoły Głównej Handlowej:
– Przemysł 4.0 jest obecnie dominującym trendem. Chodzi o wykorzystywanie internetu rzeczy, automatyzacji, analizy big data, a nawet łańcuchów blokowych. Blockchain znamy głównie z kryptowalut, ale okazuje się, że klastry mogłyby znaleźć dla niego wiele zastosowań. Ostatnio prowadziłem warsztaty i okazuje się, że choć blockchain w Polsce raczkuje, to w Hiszpanii organizacje przedsiębiorców wykorzystują go po to, żeby zapisywać wszystko, co działo się w łańcuchu wartości – od pozyskania surowca, aż do stworzenia finalnego produktu. Jeden z hiszpańskich klastrów w ten sposób dokumentuje produkcję wina i cydru, zapisując miejsce pochodzenia napoju i wszystkie transakcje. Blockchain cechuje się tym, że nie można cofnąć wcześniejszych zapisów.
Kowalski podkreślał, że poza rozwiązaniami p4.0 na politykę klastrową wpływają założenia Europejskiego Zielonego Ładu, szczególnie w kontekście integrowania małych i średnich przedsiębiorstw. Naukowiec wyjaśniał, że rola klastrów na świecie jest zależna od specyfiki systemu gospodarczego – np. w USA są to realne struktury gospodarcze, jak Dolina Krzemowa, w Azji klastry skupiają się na pozyskiwaniu bezpośrednich inwestycji zagranicznych, a u nas stanowią narzędzie intensyfikacji współpracy pomiędzy firmami.
Klastry w Polsce
Monika Antonowicz, reprezentująca Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, przybliżała wyniki badania zrzeszeń firm działających w naszym kraju:
– Dzięki prowadzonym analizom wiemy, że klastry są efektywną platformą nawiązywania współpracy pomiędzy firmami. Poza tym klastry pomagają w rozwoju biznesów, większej aktywności na rynku lokalnym, a także wpływają na działalność eksportową przedsiębiorców. W ostatniej edycji zbadaliśmy poziom digitalizacji firm w klastrach i przygotowania klastrów do takich procesów. 100% poziom cyfryzacji cechował klastry ICT, dla pozostałych wskaźnik wyniósł 47%. W założenia przemysłu 4.0 wpisuje się 1/4 członków klastrów.
Kolejny wniosek z badań dotyczy tego, że działalność organizacji przedsiębiorstw wpisuje się zarówno w krajowe, jak i regionalne inteligentne specjalizacje, czyli dziedziny, których rozwój umożliwi podniesienie poziomu konkurencyjności krajowej gospodarki oraz opracowywanie innowacji społeczno-gospodarczych. W tzw. KIS-y lub RIS-y muszą wpisywać się przedsięwzięcia objęte np. wsparciem Unii Europejskiej. 30 z 41 przebadanych klastrów prowadzi działania o pozytywnym wpływie na środowisko, w obszarach: GOZ-u, ekoinnowacji, usług związanych z alternatywnymi sposobami pozyskiwania surowców. Antonowicz zaznaczała, że badanie służy przede wszystkim ocenie efektywności polskiej polityki klastrowej.
Krajowe Klastry Kluczowe
Marta Mackiewicz z Ministerstwa Rozwoju i Technologii, przekonywała, że korzyści z tytułu Krajowego Klastra Kluczowego wiążą się m.in. z łatwiejszym nawiązywaniem kontaktów biznesowych i poprawą wizerunku organizacji na rynkach zagranicznych. Dodatkowo, poza bezpośrednim wparciem umożliwiającym rozszerzenie oferty koordynatorów Klastrów Kluczowych, a także umiędzynarodowienie zrzeszeń, istnieją również inne zachęty dla firm, związane np. z dodatkowymi punktami w konkursach za uczestnictwo w organizacjach. Podczas wystąpienia, specjalistka omawiała tegoroczną edycję konkursu na nadanie statusu Krajowych Klastrów Kluczowych, do którego zgłosiło się 12 organizacji, z czego 4 chcą odnowić certyfikat. Jak podkreślała Mackiewicz, warunki są wymagające:
– W tym roku wprowadziliśmy dodatkowe kryteria w obszarze gospodarki niskoemisyjnej i działania na rzecz zamykania obiegów. Był to test sposobu, w jaki zrzeszenia odnajdą się w tych przedsięwzięciach, a także zachęty do działań prośrodowiskowych. Wymogi mobilizują do inicjatyw, które naturalnie mogą pojawiać się w klastrach – np. odpady z procesów produkcyjnych jednej firmy, mogą być odbierane przez drugą i następnie trafić do dalszych etapów łańcuchów wytwórczych. Tego typu działania zaczęły być podejmowane i to widać we wnioskach.
VII Kongres Klastrów Polskich
Częścią wydarzenia był „Okrągły stół przemysłu przyszłości” poświęcony dobrym praktykom w zakresie rozwoju kompetencji potrzebnych na rynku pracy w nadchodzących latach, a także spotkanie organizowane przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości w ramach cyklu „Connect Scale Up” promującego kulturę pracy zachęcającą do budowy innowacyjnych rozwiązań. Podczas dwudniowego kongresu, uczestnicy paneli rozmawiali o współpracy instytucji naukowych i przedsiębiorstw, roli regionów w finansowaniu innowacji w nowej perspektywie finansowej, a także o mechanizmach wsparcia prac badawczo-rozwojowych.