Tekst pochodzi z 3 numeru magazynu Przemysł Przyszłości. Wszystkie wydania w wersji cyfrowej można pobrać na podstronie kwartalnika.
Wspomniany dokument opisuje cele związane z wdrażaniem AI w ciągu najbliższych lat. Dzieli zadania na 6 obszarów dotyczących przedsiębiorstw, społeczeństwa, nauki i edukacji, sektora publicznego, jak również współpracy międzynarodowej. Marek Zagórski, były sekretarz stanu w KPRM i pełnomocnik rządu ds. cyberbezpieczeństwa wyjaśniał, że katalog ponad 200 działań realizujących cele krótko, średnio i długoterminowe, których wykonanie jest potrzebne do szerokiego wdrożenia AI w kraju, nie jest zamknięty: To dokument, co do zasady, żywy. Chcemy, aby się zmieniał. Mamy bowiem do czynienia z dziedziną, która rozwija się bardzo dynamicznie. Nad realizacją poszczególnych punktów czuwa zespół zadaniowy działający przy ministrze cyfryzacji (w połowie 2021 Marka Zagórskiego zastąpił w roli wiceministra cyfryzacji Janusz Cieszyński, funkcję ministra sprawuje premier Mateusz Morawiecki).
AI i firmy
Autorzy “Polityki rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce” upatrują w SI szansy na dołączenie naszego kraju do grupy najbogatszych państw na świecie. W związku z tym zalecają wspieranie firm pracujących nad AI, wykorzystywanie algorytmów w życiu codziennym, a także współpracę przedsiębiorców z sektorem publicznym w obszarze badań i wdrożeń pilotażowych. Robert Kroplewski, pełnomocnik ministra cyfryzacji do spraw społeczeństwa informacyjnego, tłumaczy, jak na „Polityce SI” skorzystają firmy:
– Przedsiębiorcy będą mieli dostęp do danych, ośrodków testowych, mocy obliczeniowych, funduszy czy programów szkoleniowych. Wreszcie, dzięki zamówieniom publicznym dotyczącym stosowania AI, podejmą wyzwania badawcze i wdrożeniowe w poszczególnych sektorach. „Polityka AI” promuje kooperację zainteresowanych stron na rzecz wytwarzania produktów systemowych i tworzenia własnych niszy zastosowań. Dokument zakłada powstanie federacji rozproszonych zasobów danych przemysłowych w postaci wirtualnych składnic danych, po to by zainteresowani nie konkurowali o dostęp do danych surowych czy magazynowanych, ale o wartość dodaną wytwarzaną na podstawie modelowania ich w systemach AI – precyzuje Robert Kroplewski, który w Platformie Przemysłu Przyszłości kieruje pracami nad Platformą Cyfrową, czyli narzędziem dla uczestników rynku przemysłu 4.0.
Cele „Polityki AI” w obszarze dotyczącym przedsiębiorstw
Działania podejmowane w ciągu najbliższych 2 lat będą skoncentrowane m.in. na zwiększeniu popytu na rozwiązania wykorzystujące SI, np. za sprawą umieszczenia warunku stosowania algorytmów w realizacji przedsięwzięć finansowanych z budżetu państwa. Cele krótkoterminowe obejmują także wzrost podaży dzięki uruchomieniu mechanizmów wsparcia, np. pożyczek z gwarancjami publicznymi na opracowanie projektów z obszaru przemysłu, transportu czy rolnictwa. W nieco odleglejszej perspektywie — do 2027 roku, autorzy dokumentu założyli wzrost liczby firm zajmujących się SI i notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych, postrzeganie Polski jako lidera w prowadzeniu inicjatyw w rolnictwie i sektorze spożywczym oraz podniesienie kompetencji menadżerów polskich przedsiębiorstw. W realizacji ostatniego założenia mają pomóc nowe metody finansowania szkoleń w specjalistycznych ośrodkach, które o AI uczą w kontekstach zarządzania zmianą, adaptacji nowych technologii oraz pomocy pracownikom w przekwalifikowywaniu się. 4 cele długoterminowe dotyczą: co najmniej jednej firmy AI popularnej za granicą, spółek notowanych zarówno na GPW, jak i w światowych indeksach giełdowych, wysokiego poziomu inwestycji venture capital, a także miejsca Polski wśród 25% gospodarek wytwarzających innowacyjne rozwiązania AI.
Edukacja i nauka
„Polityka rozwoju SI” zakłada upowszechnienie korzystania z tego rodzaju rozwiązań na wszystkich etapach edukacji – od wczesnoszkolnej (zastosowania AI) do studiów (praktyczne wykorzystanie algorytmów). W szkołach powinny pojawić się pilotażowe zajęcia z kodowania w języku Python, nauczyciele mają dostać program rozwoju kwalifikacji, a SI będzie popularyzowana jako narzędzie do prac badawczych. Z kolei jeśli chodzi o naukę, w „Polityce AI” czytamy np. o rozwoju projektów uwzględniających specyfikę Polski, choćby maszynowe przetwarzanie języka polskiego i jego tłumaczenia na języki obce, bądź o powiązaniu nauki z biznesem za pomocą większej liczby doktoratów wdrożeniowych w obszarze zastosowań algorytmów ML.
Społeczeństwo
Dodatkowo autorzy opracowania chcą określić, które z zawodów mogą zniknąć z rynku pracy z powodu szerokiego stosowania SI. Następnie zamierzają przygotować strategię szkoleń ułatwiających przekwalifikowanie pracowników. Z kolei działania, które mają zapobiec wybieraniu profesji niedostosowanych do nowoczesnego rynku, to doradztwo zawodowe, promowanie kierunków obejmujących nowe technologie i przygotowanie prawa pod kątem elastycznych form pracy. Celem „Polityki AI” jest jeszcze analiza etycznych skutków upowszechnienia sztucznej inteligencji oraz oddziaływania systemów na prawa człowieka, co ujęła wcześniej w „Białej Księdze AI” Komisja Europejska. Dokument porusza kwestię bezpieczeństwa oraz budowy zaufania społecznego i gotowości do wykorzystywania rozwiązań AI w połączeniu z demokratyzacją dostępu do technologii.
Współpraca międzynarodowa i sektor publiczny
W obszarze kooperacji z innymi państwami, rządowa polityka przewiduje budowę środowiska sprzyjającego inwestycjom zagranicznym poprzez ulgi podatkowe czy uproszczenie procedur. Planuje się również programy wymiany naukowców i ekspertów oraz tworzenie inicjatyw zaufanych przestrzeni danych w celu zacieśnienia współpracy w ramach UE, NATO, krajów Trójmorza i Grupy Wyszehradzkiej. Cele krótkoterminowe dla rozwoju AI w dziale poświęconym sektorowi publicznemu, to efektywne koordynowanie wszystkich działań dotyczących AI i wynikających z “Polityki AI”, dalsze otwieranie danych, opracowanie reguł przejrzystości, audytowania i odpowiedzialności za wykorzystanie algorytmów w administracji.
Prace nad „Polityką rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce” trwały kilkanaście miesięcy. Pierwsze konsultacje publiczne i rządowe prekonsultacje rozpoczęły się w sierpniu 2019 roku. W marcu 2020 przeprowadzono prace międzyresortowe, autorzy pierwszych wersji dokumentu zbierali opinie ekspertów i społeczeństwa. Komitet Rady Ministrów ds. Cyfryzacji przyjął dokument we wrześniu 2020, jego finalną postać poznaliśmy na początku roku 2021.