Najbardziej innowacyjne kraje świata w 2022 roku

WIPO, agencja Organizacji Narodów Zjednoczonych zrzeszającą 193 państwa członkowskie, która zajmuje się między innymi ekosystemami innowacji, opublikowała 15. edycję raportu Global Innovation Index (GII), w którym monitoruje się aktualny stan innowacji na całym świecie i klasyfikuje się innowacyjność 132 krajów. Z 38. miejscem Polska znalazła się w tym roku w elitarnym gronie 50 najlepszych gospodarek świata pod względem innowacyjności.

Tegoroczny GII pokazuje, że innowacyjne sektory światowej gospodarki znajdują się na rozdrożu.

Z jednej strony inwestycje w naukę i innowacje rosły w 2021 r., osiągając dobre wyniki nawet u szczytu pandemii, która była głównym czynnikiem spowalniającym światową gospodarkę. Międzynarodowe zgłoszenia patentowe, wydatki na badania i rozwój, publikacje naukowe i inne kluczowe czynniki, wskaźniki innowacji w dwuletnim okresie 2020-2021 wykazały stały wzrost. Pojawił się również trend finansowania innowacji operacjami typu venture capital (VC). Zazwyczaj pula kapitału przeznaczonego na finansowanie innowacji kurczy się w czasach zawirowań gospodarczych a inwestycje VC spadają zgodnie z ogólnym cyklem koniunkturalnym. Kryzys wywołany pandemią wręcz przeciwnie doprowadził do historycznego boomu w działalności VC, a liczba transakcji wzrosła w zeszłym roku o prawie 50%.

Z drugiej strony zebrane dane pokazują, że nawet po ustąpieniu pandemii nad światową gospodarką utrzymywały się chmury burzowe z powodu zawirowań w dostępności surowców, w łańcuchu dostaw, w handlu oraz spowodowanych uwarunkowaniami geopolitycznymi.

W tym scenariuszu zrozumienie funkcji innowacji stało się bardzo skomplikowane, ponieważ dotyczy nie tylko procesu opcji przemysłowych, ale całego ekosystemu, który powinien gwarantować globalne ożywienie gospodarcze. Dlatego tegorocznym tematem GII jest nie tylko przeszłość, ale i przyszłość wzrostu napędzanego innowacjami.

Dzięki wkładowi ekspertów i liderów biznesu z całego świata, WIPO zbadało trajektorię kluczowych wskaźników innowacji, w tym tempo postępu technologicznego, motywacje stojące za przyjęciem innowacji technologicznych oraz społeczno-ekonomiczny wpływ innowacji.

W szczególności zidentyfikowano dwie fale innowacji, które mają największy potencjał w zakresie poprawy produktywności i zmiany produkcji na lepsze: era cyfrowa i głęboka nauka.

Wspieranie krajów na wszystkich etapach rozwoju we wzmacnianiu ich ekosystemu innowacji jest kluczowym celem GII. GII stał się narzędziem do budowy i rozwoju polityki innowacji.

W czasach ciągłej niestabilności gospodarczej każde państwo powinno być gotowe do wspierania wszystkich firm produkcyjnych w wykorzystywaniu innowacji z korzyścią dla gospodarek i społeczeństw na całym świecie poprzez tworzenie miejsc pracy, przyciągać inwestycje i stymulować wzrost gospodarczy.

Co definiuje innowacyjną gospodarkę?

Innowacje są z natury trudne do oszacowania, ale Globalny Indeks Innowacji jest długotrwałą próbą osiągnięcia tego celu.

Ramy zastosowane dla indeksu zostały zaprojektowane w celu stworzenia pełniejszej analizy, obejmującej 81 wskaźników w siedmiu kategoriach do obliczenia wyniku kraju:

Jak pokazuje powyższa tabela, ramy mają na celu określenie wskaźników, które sprzyjają innowacyjnemu środowisku i przełomowym technologiom. Warto zauważyć, że ogólny wynik innowacyjności każdego kraju jest mieszanką tych kategorii, a kraje o podobnych wynikach mogą być silne w różnych obszarach.

50 najbardziej innowacyjnych krajów w 2022 roku

Już kolejny rok bez zmian w rankingu regionów świata pod względem innowacyjności. Ameryka Północna i Europa nadal przodują, następnie Azja Południowo-Wschodnia, Azja Wschodnia i Oceania, a dalej odpowiednio Afryka Północna i Azja Zachodnia, Ameryka Łacińska i Karaiby, Azja Środkowa i Południowa oraz Afryka Subsaharyjska.

Szwajcaria zajmuje pierwsze miejsce 12. rok z rzędu – przed USA, Koreą Południową i Izraelem. Dla wielu może to być zaskoczeniem. Jednak krajowe przepisy dotyczące własności intelektualnej są uważane za światowej klasy i są uzupełniane przez silną współpracę między uczelniami a przemysłem. Ponadto Szwajcaria przyciąga największe talenty dzięki wysokiego poziomu jakości życia.

Na drugim miejscu znajdują się Stany Zjednoczone, które wydają najwięcej na badania i rozwój z ponad 700 miliardami dolarów rocznie. Cztery z pięciu firm, które inwestują najwięcej w badania i rozwój w skali globalnej, mają swoje siedziby w Stanach Zjednoczonych: Amazon (42,7 mld USD), Alphabet (27,6 mld USD), Microsoft (19,3 mld USD) i Apple (18,8 mld USD).

Niektóre inne kraje europejskie zajmują też ważne miejsce w rankingu innowacyjności w skali globalnej i znajdują się w pierwszej dziesiątce w GII 2022: Szwecja, Wielka Brytania i Holandia.

Azja Południowo-Wschodnia, Azja Wschodnia i Oceania nadal zmniejszają dystans do Ameryki Północnej i Europy. Korea Południowa, znana jest z wysokiej intensywności badań i rozwoju. Jest to napędzane przez konglomeraty przemysłowe, znane jako chaebol, które są na ogół własnością rodzinną. Samsung i LG należą do największych z tych firm, znanych z wysokiego stopnia współpracy korporacyjno-akademickiej.

Poniżej przyjrzymy się najbardziej innowacyjnym krajom według regionów.

Ameryka Północna

Ameryka Północna, na którą składają się Stany Zjednoczone i Kanada, jest najbardziej innowacyjnym regionem świata. Obie gospodarki zyskały w tym roku jedno miejsce w światowych rankingach, zajmując odpowiednio 2. i 15. miejsce.

USA od dawna znane są jako światowy lider innowacji, z dużymi osiągnięciami we wprowadzaniu nowych pomysłów i technologii, które zmieniły sposób, w jaki żyjemy i pracujemy. Stany Zjednoczone zajmuje pierwsze miejsce pod względem wielu wskaźników, w tym współpracy badawczo-rozwojowej między uczelniami a przemysłem oraz intensywności wartości niematerialnych i prawnych.

Drugie miejsce w regionie zajmuje Kanada (ranking globalny: 15. miejsce). W 2021 r. inwestycje VC w Kanadzie przekroczyły 14,7 mld USD w ramach 752 transakcji.

Innym ciekawym przykładem z tego regionu jest Honduras (pozycja 113). Pobudzanie innowacji w kraju jest wynikiem nowego eksperymentu stref ekonomicznych o nazwie Strefy Rozwoju Gospodarczego i Zatrudnienia (ZEDE). Do tej pory strefy te przyciągnęły około ćwierć miliarda dolarów prywatnych inwestycji i stworzyły tysiące nowych miejsc pracy.

Ameryka Południowa

W Ameryce Łacińskiej i na Karaibach Chile (50. miejsce) ponownie wchodzi do pierwszej pięćdziesiątki, podczas gdy Brazylia nadal awansuje na 54. miejscu. Meksyk pozostaje w pierwszej 60 na 58. pozycji, ale spada o trzy pozycje w stosunku do zeszłego roku, co jest najniższą pozycją od 2017 r. Osiem z 18 gospodarek objętych regionem awansuje w rankingu, ale w stosunkowo skromny sposób w porównaniu z innymi regionami świata , przy czym Kolumbia (63. miejsce), Peru (65. miejsce) i Argentyna (69.) odnotowały najbardziej znaczące wzrosty i wszystkie znalazły się w pierwszej 70. W ciągu ostatniej dekady tylko Meksyk, Peru i Jamajka (76. miejsce) zyskały ponad 10 rankingach, podczas gdy Brazylia i Argentyna doświadczyły szybszego wzrostu w rankingu w ciągu ostatnich pięciu lat. Urugwaj jest liderem regionalnym pod względem instytucji (32. miejsce), Peru przoduje pod względem kapitału ludzkiego i badań (47. miejsce) i wyrafinowania rynku (40. miejsce), a Chile pod względem infrastruktury (47. miejsce) oraz wiedzy i technologii (54. miejsce). Brazylia zajmuje czołowe miejsce w regionie pod względem wyrafinowania biznesowego (35. miejsce). Wśród gospodarek Karaibów tylko Republika Dominikany awansowała w rankingu na 90. pozycję – choć nadal osiąga wyniki poniżej oczekiwań co do poziomu rozwoju. W 2022 r. Jamajka zajmuje najlepsze miejsce w regionie pod względem wyników kreatywnych (34. miejsce), w tym wskaźników takich jak znaki towarowe (9. miejsce) i wzory przemysłowe (14. miejsce). W tym roku Peru, Brazylia i Jamajka również osiągnęły wyniki w zakresie innowacji powyżej oczekiwań dotyczących ich poziomu rozwoju. I odwrotnie, sześć gospodarek Ameryki Łacińskiej i Karaibów osiągają wyniki poniżej oczekiwań co do ich poziomu rozwoju, co wskazuje na możliwą stagnację w zakresie innowacji w regionie.

Europa

Z 15 z 25 największych gospodarek na świecie Europa jest siłą napędową w zakresie wspierania innowacyjnych ekosystemów. Kontynent jest także liderem postępu społecznego, równości i zadowolenia z życia.

Spośród 39 uwzględnionych gospodarek europejskich, 12 awansowało w tym roku: Holandia (5. miejsce), Niemcy (8. miejsce), Austria (17. miejsce), Estonia (18. miejsce), Luksemburg (19. miejsce), Malta (21. miejsce), Włochy (28. miejsce), Hiszpania (29. miejsce), Polska (38. miejsce), Grecja (44. miejsce), Republika Mołdawii (56. miejscie) oraz Bośnia i Hercegowina (70. miejsce).

Szwajcaria ma najbardziej wydajne instytucje w regionie (2. miejsce na świecie) i jest regionalnym i światowym liderem pod względem wyników w zakresie innowacji, zajmując 1. miejsce zarówno pod względem wyników w zakresie wiedzy i technologii, jak i wyników kreatywnych. Niemcy przodują pod względem kapitału ludzkiego i badań (2. miejsce), podczas gdy Szwecja zajmuje pierwsze miejsce na świecie pod względem zaawansowania infrastruktury i biznesu (1. miejsce w obu filarach).

Estonia (18. miejsce) przoduje w regionie Europy Środkowo-Wschodniej i Bałtyku pod względem zaawansowania rynku (3. miejsce) i osiąga czołowe wyniki na świecie pod względem wskaźników: „E-partycypacja” (1. miejsce), transakcje typu venture capital (1. miejsce), import usług ICT (1. miejsce), nowe firmy (1. miejsce), rządowa usługa internetowa (2. miejsce), polityka i kultura przedsiębiorczości (3. miejsce), tworzenie aplikacji mobilnych (6. miejsce), finanse dla startupów i przedsiębiorstw typu scale-up (7. miejsce) oraz Efektywność środowiskowa (14. miejsce).

Transakcje VC wzrosły o ponad 53% w 2021 r. Londyn, Berlin i Paryż były wiodącymi miastami pod względem aktywności VC.

Azja Środkowa, Południowa i Oceania

Region Azji Południowo-Wschodniej, Azji Wschodniej i Oceanii (SEAO) nadal zmniejsza lukę w zakresie innowacji w porównaniu z Ameryką Północną i Europą. Siedem gospodarek SEAO to światowi liderzy innowacji: Republika Korei (6. miejsce), Singapur (7. miejsce), Chiny (11. miejsce), Japonia (13. miejsce), Hongkong, Chiny (14. miejsce), Nowa Zelandia (24. miejsce) i Australia (25. miejsce). Singapur, Chiny i Nowa Zelandia poprawiły w tym roku swoje rankingi. Wśród regionalnych liderów największe awanse w rankingach w ciągu ostatnich 10 lat poczyniły Chiny, Republika Korei i Japonia. Republika Korei zajmowała 21. miejsce w 2012 r., dołączyła do pierwszej dziesiątki w 2020 r.

2022. Japonia przesunęła się z 25. miejsca w 2012 r., by znaleźć się w pobliżu pierwszej dziesiątki, w tym roku utrzymując 13. miejsce. Chiny zajmowały 34. miejsce w 2012 roku; dołączyła do grona światowych liderów innowacyjności w 2016 roku, i od tego czasu systematycznie rośnie w rankingach każdego roku, aż w 2022 r., wyprzedzała pierwszą dziesiątkę, plasując się na 11. miejscu.

W całym regionie Wietnam (48. miejsce), Filipiny (59. miejsce), Indonezja (75. miejsce), Kambodża (97. miejsce) i Laotańska Republika Ludowo-Demokratyczna (112. miejsce) poczyniły największe postępy w ciągu ostatniej dekady, awansując bardziej niż 20 miejsc w rankingu. Gospodarki te nadal przodują również pod względem kluczowych wskaźników innowacyjności. Wietnam zajmuje 1. miejsce na świecie pod względem importu zaawansowanych technologii, Filipiny zajmują 2. miejsce w eksporcie zaawansowanych technologii, a Indonezja zajmuje 2. miejsce na świecie pod względem polityki i kultury przedsiębiorczości.

Indonezja (75. miejsce) robi duży skok, osiągając najlepszą pozycję od 2012 r., kiedy zajęła 100. miejsce. W tym roku dokonała znaczących ulepszeń w zakresie powiązań innowacji i wartości niematerialnych, osiągając dobre wyniki we wskaźnikach, takich jak finanse dla startupów i scale-upów (4. miejsce), stan rozwoju klastrów (9. miejsce), współpraca badawczo-rozwojowa między uczelniami a przemysłem (13. miejsce) oraz korporacyjne Intensywność wartości niematerialnych i prawnych (13. miejsce).

W Azji Środkowej i Południowej Indie nadal prowadzą na 40. pozycji, awansując w rankingu z 46. pozycji w 2021 r. i 81. pozycji w 2015 r.

Bliski Wschód i Azja Środkowa

Jako najwyżej sklasyfikowany w regionie Izrael (pozycja 16) jest jedynym krajem na świecie, który wydaje ponad 5% PKB na B+R. Ogólnie rzecz biorąc, jest światowym liderem w dziedzinie zgłoszeń patentowych oraz eksportu usług technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT). Jeśli chodzi o segment, gęstość start-upów na mieszkańca w tym kraju jest 16 razy większa niż w Europie.

Drugie miejsce zajmuje mały wyspiarski kraj Cypr (pozycja 27), wspierany przez fundusze rządowe ukierunkowane na start-upy.

Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA) robią w tym roku duży krok naprzód, zajmując 31. miejsce i zbliżając się do pierwszej 30. Tymczasem Turcja (pozycja 37) na czwartym miejscu jest siedzibą sześciu tzw. jednorożców, wspieranych przez rozwój korytarza megatechnologicznego przez Stambuł do Izmiru. Jednorożec to prywatny startup, którego wycena przekracza 1 miliard dolarów. Turcja zajmuje pierwsze miejsce w regionie pod względem wyników kreatywnych (15. miejsce) i zajmuje 4. miejsce na świecie pod względem wartości niematerialnych i prawnych, stając się światowym liderem pod względem wskaźników: Wzory przemysłowe (1. miejsce), Znaki towarowe (6. miejsce) i Intensywność aktywów niematerialnych (15. miejsce). Biorąc pod uwagę jego ostatnie wyniki, jako gospodarka o średnich dochodach, Turcja ma potencjał, by w przyszłych latach osiągnąć wzrost wydajności w zakresie innowacji podobny do Chin.

Kolejne 10 gospodarek w regionie awansuje w rankingu, w tym wyróżniające się kraje: Arabia Saudyjska (51. miejsce), Katar (52. miejsce), Kuwejt (62. miejsce), Maroko (67. miejsce) i Bahrajn (72. miejsce).

Afryka

Najwyżej sklasyfikowanym w Afryce krajem wyspiarskim jest Mauritius (45. miejsce).

O jego randze świadczy siła instytucji i wyrafinowanie rynku. Tymczasem rząd przyspiesza inwestycje w inkubatory technologiczne, współpracę badawczo-biznesową oraz zachęty podatkowe dla inwestycji w badania i rozwój.

W Afryce Subsaharyjskiej tylko Republika Południowej Afryki (pozycja 61) za Mauritiusem plasuje się w pierwszej 80. na liście, a miasto Kapsztad przyciąga siedzibę firmy Amazon o wartości 300 milionów dolarów. Panasonic już otworzył swoją siedzibę główną w Kapsztadzie w 2018 roku. Oracle, IBM, Google i Microsoft również mają swoje biura w rozwijającym się centrum technologicznym kraju.

Pięć innych gospodarek regionu znalazło się tylko w pierwszej setce w tym roku: Botswana (86.), Kenia (88.), Ghana (95. ), Namibii (96.) i Senegalu (99.). Botswana zajmuje pierwsze miejsce pod względem kapitału ludzkiego i badań (51. miejsce) i dobrze radzi sobie we wskaźnikach takich jak: Wydatki na edukację (2. miejsce), Nowe firmy (4. miejsce), Pożyczki od instytucji mikrofinansowych (15. miejsce) i Płatności z tytułu własności intelektualnej (22. miejsce). Namibia przoduje pod względem wydatków na edukację (1. miejsce) i znacznie przewyższa średnią regionalną w zakresie kapitału ludzkiego i badań. Republika Południowej Afryki przewodzi regionowi pod względem wyrafinowania biznesowego (63. miejsce) oraz wyników w zakresie wiedzy i technologii (56. miejsce).

Pozycja Polski w światowym krajobrazie innowacji

Wśród 25 największych gospodarek OECD, Polska, która awansowała z 41. na 38. miejsce, wraz z Estonią (18. miejsce) i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi (31. miejsce) to kraje, które poczyniły największe postępy w światowym indeksie innowacyjności w 2022 roku, zajmując tym samym dziewiąte miejsce w grupie o wysokich dochodach z wynikiem zgodnym z poziomem rozwoju, ustępując Belgii, Cyprowi, Włochom, Hiszpanii, Czechom, Portugalii, Słowenii, Węgrom, ale wyprzedzając Łotwę, Chorwacja i Chile. Mocnymi stronami Polski są: kapitał ludzki i badania naukowe, wyrafinowanie biznesowe, wyniki wiedzy i technologii, wyniki kreatywne, natomiast słabymi stronami są architektura instytucjonalna, infrastruktura i wyrafinowanie rynku. Polska ma natomiast jeszcze wiele do zrobienia w sektorach regulacji kosztów zwolnień, instytucji otoczenia biznesu oraz polityki prowadzenia biznesu.

Warszawa zaliczana jest do czołówki klastrów naukowo-technicznych w światowym rankingu. Znalazła się w pierwszej setce w roku 2022 (miejsce 92, bez zmian od roku 2021). Od 2016 r. Globalny Indeks Innowacji (GII) ma na celu identyfikację klastrów nauki i technologii (S&T) przy użyciu podejścia oddolnego. Podejście to pomija granice administracyjne lub polityczne i identyfikuje te obszary geograficzne, które wykazują duże zagęszczenie wynalazców i autorów naukowych. W zestawieniu 100 najlepszych klastrów naukowo-technicznych GII na całym świecie zastosowano dwa wskaźniki innowacji: pozycję wynalazców wymienionych w opublikowanych zgłoszeniach patentowych oraz autorów wymienionych w opublikowanych artykułach naukowych. Aby poszerzyć zakres uwzględnionych innowacji, uwzględniono publikacje naukowe z indeksu Science Citation Expanded (SCIE) sieci Web of Science. SCIE zapewnia szczegółowe omówienie najbardziej wpływowych czasopism akademickich na świecie. Dla prezentowanej analizy skupiono się na dziedzinach nauki i techniki.

Potrzeba czasu, aby innowacje zostały wchłonięte i wywarły wpływ

Powiązanie nowych wynalazków i innowacji z innymi uzupełniającymi się procesami i innowacjami organizacyjnymi zajmuje niezwykle dużo czasu — czasem dziesięcioleci. Innowacje, które pojawiły się po latach 70. XX wieku, zwłaszcza w latach 2000, ostatecznie przełożą się na silny wzrost produktywności.

Sztuczna inteligencja, obliczenia kwantowe lub postępy w zakresie nowych materiałów lub bioinformatyki – z których żaden nie ustępuje wielkim wynalazkom z przeszłości – nieuchronnie przełożą się na wyższy wzrost wydajności. Ta przyszłość jeszcze nie nadeszła, ale jest tuż za rogiem. Niewykorzystany wzrost produktywności jest w zasięgu ręki, ale dyfuzja jest niedoskonała na poziomie firm, sektorów, regionów i międzynarodowych.

Począwszy od poziomu firmy, dowody wskazują, że adopcja technologii nadal koncentruje się tylko w kilku „superfirmach”. Przechodząc do następnego poziomu, niektóre sektory – supersektory – odnotowały ponadprzeciętny wzrost wydajności, w tym ICT, sprzedaż hurtowa i detaliczna, produkcja, finanse, ale także rolnictwo, natomiast większość sektorów osiągnęła wyniki poniżej średniej dla całej gospodarki, a nawet odnotowała spadek, szczególnie usługi komunalne, transport, edukacja, rozrywka, gastronomia i budownictwo. Skupienie się na tych sektorach, w których efekty innowacji cyfrowych nie są jeszcze widoczne, doprowadziłoby do znacznego wzrostu produktywności i konkurencyjności na poziomie globalnym. Na poziomie regionalnym istnieją ogromne różnice w rozpowszechnianie innowacji zwiększających produktywność w różnych regionach, w tym w Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych, a także w krajach wschodzących gospodarek, takich jak Chiny, Kolumbia i Turcja. Niektóre regiony – superregiony – radzą sobie wyjątkowo dobrze jak na przykład w Polsce Warszawa, podczas gdy inne, pozbawione efektu aglomeracji i uwięzione w pułapce produktywności opartej na niskich kwalifikacjach i płacach, osiągają słabe wyniki. W Polsce jest to przypadek województwa lubelskiego. Wreszcie, na poziomie międzynarodowym istnieje ogromny niewykorzystany potencjał w zakresie rozpowszechniania technologii i nadrabiania zaległości w zakresie wydajności.

Wyzwaniem jest właśnie zwiększenie produktywności poszczególnych krajów przy jednoczesnym wykorzystaniu potencjału globalnego ekosystemu. Ponadto w naszym regionie stoimy przed bezprecedensowym wyzwaniem, jakim jest agresja Rosji na Ukrainę, która szybko zmienia panoramę produktywności we wszystkich sektorach gospodarki. Doskonałe wyniki osiągane przez Polskę zarówno w architekturze ekosystemów transformacji cyfrowej, jak i w budowie powiązania badań naukowych z rozwojem muszą uwzględniać również analizę nowych perspektyw wynikających z nowej sytuacji geopolitycznej, w której Polska pozostaje ograniczona pod względem wymiany gospodarczej do i z krajów byłego Związku Radzieckiego, z drugiej strony może rozszerzyć swoją gospodarkę na kraje kandydujące do członkostwa w Unii Europejskiej, wykazujące pokrewieństwo terytorialne i produkcyjne.